Κυριακή 24 Μαΐου 2009

"Τα Κέντρα Πρόληψης μαραζώνουν"


EΛΛAΔA Hμερομηνία δημοσίευσης: 24-05-09
Στα αζήτητα προτάσεις και χρήστες
Κανένα μέτρο από την Πολιτεία, ενώ ο ΟΚΑΝΑ έχει παροπλιστεί

Της Λινας Γιανναρου

Πριν από λίγο καιρό, η Εισαγγελία Θεσσαλονίκης χρειάστηκε να χειριστεί μια πρωτοφανή(;) υπόθεση. Ενας εξαρτημένος νέος είχε περιλούσει τη μητέρα του με οινόπνευμα, ενώ εκείνη κοιμόταν και στη συνέχεια της είχε βάλει φωτιά. Ηθελε να την κάψει, να την εκδικηθεί που δεν του έδινε λεφτά να αγοράσει τη δόση του. Η δυστυχισμένη μάνα τον στήριζε από την αρχή της περιπέτειάς του με την ηρωίνη, όμως πια τα λεφτά είχαν τελειώσει. Μαζί και η υπομονή της. Πόσο ακόμα θα άντεχε να βλέπει το παιδί της να μαραζώνει; Πόσο ακόμα θα άντεχε να είναι εκείνη που «χρηματοδοτεί» τον θάνατό του ώστε -Θεός φυλάξοι- να μη χρειαστεί εκείνος να εγκληματήσει; Πόσο ακόμα θα άντεχε να παλεύει αβοήθητη;

Γενναία μέτρα στην Ε.E.

Πρόκειται προφανώς για ακραία έκφανση του προβλήματος· «μικρότερες» τραγωδίες εκτυλίσσονται όμως καθημερινά σε κάθε χωριό, πόλη, γειτονιά, προάστιο αυτής της χώρας. Γιατί, όπως εκείνη η μητέρα, έτσι και οι οικογένειες των περίπου 130.000 ουσιοεξαρτώμενων στην Ελλάδα, παλεύουν επί της «ουσίας» αβοήθητοι. Εν έτει 2009 και την ώρα που το ένα μετά το άλλο τα κράτη της προηγμένης Ευρώπης λαμβάνουν γενναία μέτρα για την πάταξη της μάστιγας, όπως για παράδειγμα την πλήρη αποποινικοποίηση των ουσιών, καταγράφοντας ήδη θεαματικά αποτελέσματα (στην Ελβετία π.χ. μειώθηκαν κατά 60% τα εγκλήματα που διαπράττονταν από χρήστες ηρωίνης), στη χώρα μας η συζήτηση γύρω από τα ναρκωτικά μοιάζει να έχει «παγώσει»:

- Ουδεμία σχετική πρωτοβουλία δεν λαμβάνεται από την επίσημη Πολιτεία. Το πολυδιαφημισμένο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα Ναρκωτικά θα άρχιζε να εφαρμόζεται από το 2008, όμως καμία από τις προβλέψεις του δεν έχει ακόμα πάρει το δρόμο της υλοποίησης.

- Ο ΟΚΑΝΑ, μολονότι επίσημος αρμόδιος φορέας για τη χάραξη της πολιτικής γύρω από τα ναρκωτικά, έχει παροπλιστεί από το υπουργείο Υγείας, ενώ έχει καταστεί όμηρος των χρηματοδοτήσεων. Τα Κέντρα Πρόληψης μαραζώνουν υποχρηματοδοτούμενα, ενώ και τα Κέντρα Υποκαταστάτων λειτουργούν με μειωμένο προσωπικό.

- Το χειρότερο: Οι όποιες ρηξικέλευθες προτάσεις, ακόμα κι αν προέρχονται από τους καθ' ύλην αρμόδιους, μπαίνουν κατευθείαν στο συρτάρι. Τελευταίο «κρούσμα»: η πρόταση του ΟΚΑΝΑ να «ανοίξει» το πρόγραμμα υποκαταστάτων στους γιατρούς. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο υπουργός Υγείας κ. Δ. Αβραμόπουλος δήλωσε ότι θα το «προχωρήσει» υπό δύο όρους, να «περάσει» η πρόταση από την αρμόδια Επιτροπή της Βουλής και... να συμφωνήσει το ΚΕΘΕΑ. «Θα μπορούσε να πει ότι δεν θα υλοποιηθεί ποτέ - το ίδιο θα ήταν», αναφέρουν χαρακτηριστικά στην «Κ» άνθρωποι του Οργανισμού. (Η υπόγεια αντιπαλότητα μεταξύ του «στεγνού» ΚΕΘΕΑ και του «υποκατάστατου» ΟΚΑΝΑ αποτελεί ακόμη ένα σύμπτωμα της κρίσης.)

Πολλά συμφέροντα

Εισηγητής της πρότασης ήταν ο αντιπρόεδρος του ΟΚΑΝΑ και ο άνθρωπος που επί δεκαετίες εργάζεται για την πάταξη του προβλήματος κ. Παναγιώτης Κανελλάκης. Οπως λέει στην «Κ», εδώ και πέντε μήνες, η εισήγηση που προέβλεπε τη συνταγογράφηση βουπρενορφίνης από ειδικά εκπαιδευμένους γιατρούς, με στόχο την αποσυμφόρηση των Κέντρων του ΟΚΑΝΑ και την εξαφάνιση της λίστας αναμονής, παραμένει ανεκμετάλλευτη στα συρτάρια των αρμοδίων. «Σε ό,τι αφορά το θέμα των ναρκωτικών, ζούμε στον Μεσαίωνα», λέει ο ίδιος. «Λυπάμαι που το λέω, όμως η μόνη εξήγηση γι' αυτό είναι ότι υπάρχουν άνθρωποι που έχουν συμφέρον να μην αλλάξει η κατάσταση. Είναι γνωστό άλλωστε ότι υπάρχει ένα πλήθος από επαγγελματίες, δημόσιους υπαλλήλους και άλλους, που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, νόμιμα ή παράνομα, βιοπορίζονται από την ηρωίνη».

Την ώρα που το πρόβλημα των ναρκωτικών αντιμετωπίζεται σαν μια σφηκοφωλιά στην οποία κανείς δεν θέλει να βάλει το χέρι του, τα σμήνη των τοξικομανών πολλαπλασιάζονται. Οπως χαρακτηριστικά λέει στην «Κ» άνθρωπος του Οργανισμού, «ως γνωστόν, το μάρκετινγκ των εμπόρων ναρκωτικών είναι καλύτερο από οποιασδήποτε πολυεθνικής - δεν θα άφηναν τέτοιο «κενό πολιτικής» ανεκμετάλλευτο». Μόνο οι χρήστες ηρωίνης μετριούνται πια σε δεκάδες χιλιάδες (οι τελευταίες εκτιμήσεις τον ανεβάζουν στις 30.000), οι οποίοι έχουν μόνο μία επιλογή: την εγγραφή στη λίστα αναμονής για ένταξη στο πρόγραμμα υποκαταστάτων του ΟΚΑΝΑ. (Θέσεις σε «στεγνά» προγράμματα υπάρχουν, ωστόσο -καλώς ή κακώς- αυτό δεν αποτελεί πραγματική επιλογή για τη μεγάλη μάζα των χρηστών.)

Πρόκειται όμως για αδιέξοδο:

- Τον Δεκέμβριο του 2003 οι αιτήσεις στα Κέντρα του ΟΚΑΝΑ έφθαναν τις 2.600 και η αναμονή περίπου τα 3 χρόνια.

- Τον Σεπτέμβριο του 2006 οι αιτήσεις ήταν 3.277 με αναμονή τρία χρόνια και 11 μήνες.

- Τον Νοέμβριο του 2006 οι αιτήσεις ήταν 3.800 με αναμονή περίπου 4 χρόνια.

- Τον Δεκέμβριο του 2007 οι αιτήσεις ήταν 4.500 με αναμονή έως και 5 χρόνια. Σήμερα, οι αιτήσεις ξεπερνούν τις 5.500 και η αναμονή είναι τεράστια (κοντά στα 6 χρόνια). Οι περισσότεροι χρήστες -ιδίως εάν ζουν στην επαρχία- δεν μπαίνουν καν στον κόπο της εγγραφής.

Ανθεί η μαύρη αγορά

Από τους 5.500 χρήστες που περιμένουν θεραπεία με μεθαδόνη ή βουπρενορφίνη, πάνω από 1.000 έχουν ειδικούς λόγους να ξεκινήσουν άμεσα τα υποκατάστατα. Και οι υπόλοιποι όμως είναι τουλάχιστον αμφίβολο εάν θα επιβιώσουν για να ενταχθούν στο πρόγραμμα. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, περισσότεροι από 300 χρήστες βρίσκονται νεκροί κάθε χρόνο (από 4-5 θάνατοι καταγράφονταν ετησίως το 1985), ωστόσο εκτιμήσεις ανεβάζουν τον αριθμό τους ακόμα υψηλότερα.

Γι' αυτό κανείς δεν θα έπρεπε να απορεί που έξω από τα Κέντρα Υποκατάστασης του ΟΚΑΝΑ διακινούνται σήμερα οι μεγαλύτερες ποσότητες παράνομων ουσιών - φυσικά και μεθαδόνης. «Η ζήτηση για μεθαδόνη είναι τόσο μεγάλη που η μαύρη αγορά της ανθεί παράλληλα με της ηρωίνης», εξηγεί ο κ. Κανελλάκης.

Είναι προφανές λοιπόν ότι το «ξερίζωμα» του Κέντρου της οδού Σοφοκλέους, απλώς θα «μετατοπίσει» το πρόβλημα. Ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης ισχύει παντού. Αλλωστε, η όποια παρέμβαση της αστυνομίας θεωρείται αμελητέα: Κάθε χρόνο εισάγονται και καταναλώνονται περίπου 3-4 τόνοι παράνομων ουσιών, κυρίως καθαρής ηρωίνης. Με τη μέθοδο της νοθείας, οι ποσότητες που τελικά διακινούνται εκτοξεύονται στους 27 τόνους. Οι διωκτικές αρχές κατάσχουν το 0,18% της συνολικής ποσότητας...

Την ίδια ώρα, η ζοφερή αυτή πραγματικότητα μάς αγγίζει όλους. Σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας, το 68% των εγκλημάτων της καθημερινότητας (κλοπές, διαρρήξεις, αρπαγές τσαντών, μικροληστείες κ.λπ.) διαπράττονται από τοξικομανείς, οι οποίοι αναζητούν χρήματα για την αγορά της δόσης τους. Αντίστοιχα, εκτιμήσεις ανεβάζουν το ποσοστό των αστυνομικών, οι οποίοι «απασχολούνται» σε περιοχές γύρω από κέντρα απεξάρτησης στο φοβερό 20%.

«Πρόκειται ξεκάθαρα για θέμα έλλειψης ενδιαφέροντος της Πολιτείας. Εάν έκανε δεκτή την πρόταση συνταγογράφησης υποκαταστάτων η λίστα θα εξαφανιζόταν, παρασύροντας και τα υπόλοιπα προβλήματα. Το πολιτικό κόστος όμως φαίνεται ότι κρίνεται μεγάλο», καταλήγει ο κ. Κανελλάκης.

Τα Κέντρα Πρόληψης μαραζώνουν

Νοείται πολιτική για τα ναρκωτικά χωρίς την «πτυχή» της πρόληψης; Στην Ελλάδα, προφανώς, ναι. Αλλο ένα δείγμα του «κενού πολιτικής» στον τομέα των ναρκωτικών στη χώρα μας αποτελεί το γεγονός ότι ο ΟΚΑΝΑ χρωστά σήμερα στα 72 Κέντρα Πρόληψης που λειτουργούν ανά τη χώρα το αστρονομικό ποσό των 13 εκατομμυρίων ευρώ, που αφορά τις υποχρεώσεις του από το 2006 έως και το πρώτο εξάμηνο του 2009!

Στην πλειονότητά τους τα Κέντρα έχουν ακάλυπτες ασφαλιστικές εισφορές (έως και 18 μηνών!), πολλά αντιμετωπίζουν το ενδεχόμενο έξωσης και φυσικά αδυνατούν να πληρώσουν τους περίπου 400 εργαζόμενούς τους. Πολλά παλιά και έμπειρα στελέχη έχουν ήδη καταθέσει τις παραιτήσεις τους. Υπολογίζεται ότι τα τελευταία δύο χρόνια έχει αποχωρήσει το 35% του προσωπικού των Κέντρων Πρόληψης.

Δεν ήταν πάντα έτσι τα πράγματα. Τα Κέντρα Πρόληψης μετρούν σήμερα 12 χρόνια «ζωής», από τα οποία τα περισσότερα υπήρξαν γόνιμα. Δεν είναι τυχαίο ότι το 2005 στην ετήσια έκθεσή του, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας ξεχώρισε από όλες τις χώρες της Ε.Ε. την Ελλάδα και την Αυστρία για το έργο που επιτελούν στον τομέα της πρόληψης. «Η λειτουργία των Κέντρων Πρόληψης στην Ελλάδα από το 1998 έως το 2004 έχει συμβάλει στη μείωση της χρήσης: 9% στον πληθυσμό από 18 έως 24 ετών, 3,9% στον πληθυσμό 12 - 64 ετών», ανέφερε χαρακτηριστικά.

«Εδώ και τρία χρόνια, όμως, τα πράγματα πάνε απ' το κακό στο χειρότερο», αναφέρει στην «Κ» ο γενικός γραμματέας του Σωματείου Εργαζομένων στα Κέντρα Πρόληψης κ. Παναγιώτης Τριανταφύλλου. Οπως εξηγεί, το υπουργείο Υγείας δίνει 32 εκατ. ευρώ το χρόνο στον ΟΚΑΝΑ για να καλύψει τις δικές του ανάγκες, τις ανάγκες των Κέντρων Πρόληψης και αυτές του ΕΚΤΕΠΝ. «Και με την άδεια... υπουργού -υπήρξε σχετική δήλωση του κ. Κωνσταντόπουλου-, η προτεραιότητα είναι στην ανάπτυξη του δικτύου των Κέντρων Υποκαταστάτων και όχι στην πρόληψη. Κι όμως -συνεχίζει ο ίδιος- είμαστε ο πρώτος φορέας με τον οποίο έρχεται σε επαφή ο χρήστης. Και ο μόνος φορέας που μπορεί να αποτρέψει κάποιον από το να μπει σε αυτόν το φαύλο κύκλο των ναρκωτικών».



ΣXETIKA ΘEMATA
Αποψη: Το πολιτικό κόστος είναι μεγάλο…_(...EΛΛAΔA...) Αποψη: Να συνταγογραφούνται τα υποκατάστατα_(...EΛΛAΔA...)

Δεν υπάρχουν σχόλια: