Σάββατο 28 Νοεμβρίου 2009

Διεπιστημονικό συνέδριο για τους κινδύνους στο internet


«Η πληροφόρηση και η προσοχή του γονιού μέσο θωράκισης του παιδιού»

Από επιστημονικής απόψεως στο συνέδριο συμμετέχουν από όλη την Ελλάδα καταξιωμένοι ερευνητές, ειδικοί και επαγγελματίες από τους χώρους της Ψυχικής Υγείας, της Ιατρικής, της Ψυχολογίας, της Πληροφορικής, της Νομικής, της Εγκληματολογίας, της Κοινωνιολογίας, της Εκπαίδευσης, των ΜΜΕ, της Πολιτικής και του Χρηματοοικονομικού χώρου. Μεταξύ των συμμετεχόντων και η συμπολίτισσά μας Κομοτηναία Φοίβη Χρίστου, η οποία και θα συμμετέχει με δύο ομιλίες, εκ των οποίων η μία αναφέρεται στις διαδικτυακές επιδράσεις των διαδικτυακών παιχνιδιών και η άλλη στην κοινότητα pro - ana.
Να σημειωθεί ότι η Ελληνική Εταιρεία Μελέτης της Διαταραχής Εθισμού στο Διαδίκτυο ιδρύθηκε το Φθινόπωρο του 2008 ως άμεση συνέπεια των επιστημονικών ευρημάτων για το μέγεθος της διαταραχής του εθισμού των εφήβων στη χρήση του διαδικτύου στη χώρα μας (Siomos et al, 2008), κατέχοντας την πρώτη θέση στην Ευρώπη.
Η Φοίβη Χρίστου είναι απόφοιτος του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και έχει ασχοληθεί εκπαιδευτικά με την ψυχοθεραπεία. Συγκεκριμένα, έχει εκπαιδευτεί για δύο χρόνια στην Ψυχοδυναμική, που αποτελεί είδος ψυχοθεραπείας, και σήμερα είναι σε πρόγραμμα τετραετούς εκπαίδευσης σε ένα άλλος είδος ψυχοθεραπείας, την Γνωστική Συμπεριφορική. Συμμετείχε εθελοντικά σε διάφορες δομές, όπως για ενάμισι χρόνο στην Παιδοψυχιατρική του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου και ένα χρόνο σε Κέντρο Ψυχικής Υγείας Επαρχιακού Τύπου. Είναι μεταπτυχιακή φοιτήτρια στο Αριστοτέλειο στον τομέα της Κλινικής Ψυχολογίας.

Πανελλήνιο συνέδριο
για το διαδίκτυο

Πανελλήνιο Συνέδριο της Ελληνικής Εταιρίας Μελέτης της Διαταραχής Εθισμού στο Διαδίκτυο με θέμα «Έρευνα, πρόληψη και αντιμετώπιση των κινδύνων στη χρήση του διαδικτύου» θα πραγματοποιηθεί στις 27- 29 Νοεμβρίου 2009 στο ξενοδοχείο Imperial στη Λάρισα. Το συνέδριο γίνεται υπό την αιγίδα του υπουργείου Παιδείας.
«Είναι το πρώτο πανελλήνιο διεπιστημονικό συνέδριο που γίνεται», τονίζει η Φοίβη Χρίστου, η οποία θα πραγματοποιήσει δύο εισηγήσεις. Η πρώτη αφορά στην κοινότητα pro - ana και η δεύτερη αφορά στα διαδικτυακά παιχνίδια.

Επικινδυνότητα των
διαδικτυακών παιχνιδιών

Η απάντηση στο αν τα διαδικτυακά παιχνίδια είναι επικίνδυνα η Φοίβη Χρίστου υποστηρίζει ότι δεν μπορεί να είναι ναι ή όχι, «γιατί ακόμη η έρευνα είναι σε πολύ αρχικό στάδιο. Προσωπική μου άποψη είναι ότι τα διαδικτυακά παιχνίδια δεν είναι τόσο επικίνδυνα, αρκεί να χρησιμοποιηθούν συνετά και με την βοήθεια και διαπαιδαγώγηση των γονέων, όταν πρόκειται κυρίως για μικρούς παίκτες. Φυσικά υπάρχουν και περιπτώσεις παθολογικής χρήσης του διαδικτύου, αλλά έρευνες διατείνονται ότι υπήρχε από πριν κάποια δυσκολία, είτε του ανήλικα είτε του ενήλικα παίκτη, οπότε βρίσκει έξοδο να την εκφράσει στο διαδίκτυο. Είναι αυτό που λέμε προϋπάρχουσα μυστικοπαθολογία, απλά το διαδίκτυο της έδωσε χώρο έκφρασης και δράσης».


Θετικές επιδράσεις των διαδικτυακών παιχνιδιών.

Στο συνέδριο η εισήγηση της Φοίβης Χρίστου θα αφορά στις θετικές επιδράσεις των διαδικτυακών παιχνιδιών. «Λέγοντας διαδικτυακά παιχνίδια ρόλων μαζικής συμμετοχής εννοούμε τα λεγόμενα MMORPG και σε αυτά εντάσσεται το γνωστό WoW (World of Warcraft) που έγινε σάλος. Οι θετικές επιδράσεις είναι πάρα πολλές και αφορούν κυρίως την ανάπτυξη των οπτικοκοινωνικών αισθήσεων του παίκτη, δηλαδή αυξάνουν την επιλεκτική όραση, την συγκέντρωση, την προσοχή, αυξάνουν τις ψυχοκοκοινωνικές δεξιότητες, γιατί τα άτομα βρίσκουν χώρο επαφής και αναπτύσσουν σχέσεις με τους δικούς τους όρους χωρίς να πιέζονται όπως επίσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα παιχνίδια που είναι τελευταία εξέλιξη των καιρών μας ως ψυχοθεραπευτικό μέσο, δηλαδή να χρησιμοποιηθούν σε κάποιες περιπτώσεις, για παράδειγμα φοβιών, ως συμπληρωματικό μέσο στην ψυχοθεραπεία. Με βάση αυτά, τα θετικά οφέλη είναι αρκετά, αλλά δεν είναι δεδομένα για κάθε χρήστη παιχνιδιών. Επειδή ακριβώς το κάθε άτομο είναι μοναδικό, εξαρτάται από αυτό και από την αντίστοιχη διαπαιδαγώγηση που έχει πάρει και φυσικά από την ιστορία του ατόμου, από το τι κουβαλά, από το αν είναι ανήλικος και πολλούς άλλους παράγοντες. Μια θετική επίδραση είναι πολύ εύκολο να καταλήξει στο να γίνει κατάχρηση και να μιλάμε τότε για εθισμό. Απλά στην περίπτωση αυτή συνυπάρχουν πάρα πολλοί παράγοντες».

Διαδικτυακά παιχνίδια
και εθισμός

«Κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες τα παιχνίδια δημιουργούν εθισμό. Μια έρευνα υποστηρίζει ότι εθισμός υπάρχει όταν μιλάμε για 42 περίπου ώρες την εβδομάδα παιχνιδιού. Αυτό όμως θυμίζει την ερώτηση «το αυγό έκανε την κότα ή η κότα το αυγό;». Δηλαδή, αν τα παιχνίδια αυτά καθαυτά στο διαδίκτυο δημιουργούν εθισμό ή αν υπάρχει κάποιου είδους ψυχοπαθολογία, ψυχοκοινωνικές δυσκολίες του ατόμου, οπότε έρχονται τα παιχνίδια και την επιτείνουν και την εκφράζουν. Η έρευνα έχει υποστηρίξει και τα δύο μέρη, απλά η δική μου άποψη είναι ότι υπάρχει κάποια παθολογία, γιατί δεν θέλω να πιστεύω ότι ένα τόσο απρόσωπο μέσο αλλάζει έναν άνθρωπο. Αυτά απλά είναι δική μου θεώρηση. Πρέπει όμως να πούμε ότι τα διαδικτυακά παιχνίδια δημιουργούν εθισμό, μπορούμε να μιλάμε για εθισμό και καλύτερα μάλλον για κατάχρηση, διότι ακόμη δεν είναι δόκιμος ο όρος εθισμός για τα διαδικτυακά παιχνίδια».

Εργαλείο ή παιχνίδι
το διαδίκτυο;

«Στο διαδίκτυο υπάρχουν τα on line παιχνίδια. Το διαδίκτυο μπορεί να προσφέρει πάρα πολλά πράγματα. Το πώς το παιδί θα δει το διαδίκτυο ως εργαλείο και όχι ως παιχνίδι εξαρτάται από τον τρόπο διαπαιδαγώγησης του παιδιού και από την προσοχή που θα λάβει από τον περίγυρό του, γιατί έχουν σημειωθεί περιπτώσεις παιδιών που καταχρώνται πραγματικά το διαδίκτυο, δηλαδή παίζουν πάρα πολλές ώρες από το πρωί έως το βράδυ, έχουν απουσίες στο σχολείο, αλλά αν ψάξουμε το θέμα θα δούμε ότι υπάρχει πλήρης αδιαφορία από τους γονείς ή από τα άτομα που τα φροντίζουν. Πολύ συχνά υπάρχουν και προβλήματα μεταξύ των συζύγων, των γονέων δηλαδή, οπότε βρίσκει το παιδί αδιέξοδο να αποδράσει από την πραγματικότητα. Αυτή είναι η μία κατηγορία. Θεωρώ ότι μια πολύ σωστή πληροφόρηση, μια στενή παρακολούθηση χωρίς αυτό όμως να παραβιάζει την ιδιωτικότητα και τα όρια του παιδιού, θα βοηθήσει πάρα πολύ και αποτελεί το μόνο μέσο θωράκισης. Μάλιστα είναι στα σκαριά να βγει ένας οδηγός ασφαλούς χρήσης διαδικτυακών παιχνιδιών ρόλου μαζικής συμμετοχής για γονείς, παιδιά και εκπαιδευτικούς, όπου ακριβώς επισημαίνει τα σημεία στα οποία γονείς και εκπαιδευτικοί θα πρέπει να προσέχουν ώστε να αποφευχθεί ο εθισμός των παιδιών. Βγαίνει υπό την αιγίδα της εταιρείας και το γράφω εγώ σε συνεργασία με κάποιον συνάδελφο».

Ηλικία
και διαδικτυακά παιχνίδια

«Όλοι ασχολούνται με τα διαδικτυακά παιχνίδια και στην Ελλάδα κυρίως οι φοιτητές είναι ένα τεράστιο πεδίο, γιατί είναι η πρώτη φορά που έχουν τόσο ελεύθερο χρόνο και δεν ξέρουν πώς να τον εκμεταλλευτούν. Θεωρώ ότι οι φοιτητές είναι το πιο μεγάλο και πιο κρυφό ποσοστό στην Ελλάδα που παίζουν διαδικτυακά παιχνίδια. Παίζουν όλοι και μάλιστα πολλοί είναι ενήλικες. Απλά αυτούς τους συναντάς πιο συχνά ή τουλάχιστον το λένε ότι είναι χρήστες στις Βόρειες χώρες».

Α.Π.


Pro-Ana, Μία περιήγηση στον ιστότοπο ης ψυχογενούς ανορεξίας

Η τεράστια εξάπλωση του διαδικτύου έχει δώσει χώρο έκφρασης σε κάθε φωνή και συντέλεσε στη δημιουργία πολλών ομάδων ανθρώπων που μοιράζονται κοινές αντιλήψεις. Πολλές από τις ομάδες αυτές έχουν θετικές επιδράσεις για το άτομο, σε επίπεδο κοινωνικότητας και πληροφόρησης, υπάρχουν όμως και κάποιες, των οποίων ο σκοπός και οι μέθοδοι είναι ιδιαίτερα αμφιλεγόμενες. Μια τέτοια κοινότητα είναι και οι σελίδες pro ana, που αποτελούν συντόμευση των λέξεων promote anorexia και έχουν την έννοια της προώθησης της ανορεξίας και ενός νέου ανορεκτικού τρόπου ζωής, γενικότερα. Με άλλα λόγια, η κοινότητα pro ana έχει ως στόχο να προάγει την ανορεξία όχι μόνο στο επίπεδο της σίτισης αλλά και σε ολόκληρη τη ζωή των μελών, η οποία πρέπει να χαρακτηρίζεται από τον αυτοέλεγχο, την αυτοσυγκράτηση και την τελειότητα. Πρόκειται στην ουσία για την προώθηση της ανορεξίας, που ξεκινάει από τη διατροφή και ολοκληρώνεται στον τρόπο που το άτομο σκέφτεται, νιώθει και αλληλεπιδρά με άλλα άτομα. Έτσι, ο γρηγορότερος και ο πιο βέβαιος τρόπος για να επιτευχθεί αλλά και να διατηρηθεί αυτή η πολυπόθητη τελειότητα και εγκράτεια σε όλα τα επίπεδα της ζωής είναι το σώμα, δηλαδή τη σωματική εικόνα, το σωματικό βάρος και σχήμα. Τα μέλη της συγκεκριμένης διαδικτυακής κοινότητας, ως επί το πλείστον, είναι νεαρές ή εφηβικής ηλικίας γυναίκες δυτικών χωρών, που πάσχουν από τη διαταραχή της ανορεξίας και οι οποίες δημιουργούν μια συμπαγή, κλειστή κοινότητα, στις ιστοσελίδες της οποίας μπορεί κανείς να βρει από διαιτολόγια και θερμομετρητές και φωτογραφίες από εξαιρετικά αδύνατα μοντέλα, μέχρι τρόπους, ώστε να επιτευχθεί αδυνάτισμα, κρυφό από την οικογένεια, ώστε να μην υπάρξει πίεση για διακοπή της δίαιτας.
Μέσω της πλοήγησης στους παραπάνω ιστότοπους, γίνεται σαφές ότι τα μέλη του pro ana δικτύου αρνούνται πεισματικά τον όρο «διαταραχή» και επιμένουν ότι η ανορεξία είναι μια περήφανη επιλογή, ένα μονοπάτι που οδηγεί στην τελειότητα, καθώς το πνεύμα θα επιβληθεί στο σώμα. Οι ιστοσελίδες αυτές είναι μια μεγάλη αγκαλιά για όλες εκείνες τις κοπέλες, οι οποίες πασχίζουν να βρουν μια ταυτότητα και να διαφοροποιηθούν από τη «μάζα», προωθώντας μια στάση ζωής που γενικεύεται στην επιτυχία και την τελειότητα, μέσω της δημιουργίας ενός εξαιρετικά αποστεωμένου σώματος και ακολουθώντας ουσιαστικά τα πρότυπα της εποχής, όπως αυτά επιτάσσονται από τη μόδα και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Οι κοπέλες δίνουν κουράγιο η μία στην άλλη και αναπαράγουν τις εντολές/ παραινέσεις ,που είναι αναρτημένες στις ιστοσελίδες: «αν δεν είσαι αδύνατη, είσαι χοντρή», «αυτό που θέλουν οι γιατροί είναι να σε κάνουν χοντρό αμερικανάκι», «το να είσαι αδύνατη είναι πιο σημαντικό από το να είσαι υγιής» κ.α.
Οι περισσότερες μελέτες, οι οποίες προσπαθούν να αναλύσουν διεξοδικά τις νέες αυτές ψηφιακές κοινότητες, αναφέρονται, κυρίως, σε κοινωνικά αίτια, που πιθανότατα ευθύνονται για την εμφάνιση και την εξάπλωση αυτού του φαινομένου, αποδίδοντάς το, ειδικότερα, στα πρότυπα της αμερικάνικης, δυτικής κοινωνίας, η οποία επιβάλλει και δομεί έναν τρόπο ζωής, διχοτομικά χρωματισμένο(π.χ . «ή θα είμαι τελείως αδύνατη ή χοντρή»). Ωστόσο, τα παραπάνω έρχονται σε πλήρη αντίθεση με τη φαινομενική προσπάθεια των σελίδων αυτών να αποτινάξουν από πάνω τους το γεγονός ότι η ανορεξία έχει γίνει ένα είδος μόδας και με την ενημέρωση, που προσφέρουν, κυρίως στην αρχική τους σελίδα, γύρω από τη φύση, τις αιτιολογίες και τις διαθέσιμες, σύγχρονες θεραπείες αντιμετώπισης των διατροφικών διαταραχών, η οποία φαίνεται να λειτουργεί σαν ένα είδος συγκάλυψης και νομιμότητας, παρά σαν μια πραγματική πράξη επαρκούς και αξιόπιστης πληροφόρησης.
Σε αυτό το σημείο, τέλος, με βάση τα προαναφερθέντα, ανακύπτουν ορισμένα καίρια ερωτήματα και πιο συγκεκριμένα: τι είναι τελικά το pro ana; Μια συνεύρεση ατόμων με ανορεξία που προσπαθούν να εκλογικεύσουν και να νομιμοποιήσουν τις δυσκολίες τους ή ένα κίνημα χειραγώγησης με βαθύτερους σκοπούς και αίτια; Υπάρχει, άραγε, κάποιος φορέας ή πρόσωπο εξουσίας που κινεί τα νήματα προς συγκεκριμένες κατευθύνσεις, εκμεταλλευόμενος την ευαλωτότητα των συγκεκριμένων μελών; Πρόκειται, δηλαδή, για θύματα και φερόμενους δράστες; Δράστες που ευνοούνται από την υπάρχουσα κοινωνική τάξη πραγμάτων, για να πετύχουν λανθάνοντα ιδιοτελή συμφέροντα; Ή μήπως πρόκειται για μια κραυγή βοήθειας των ατόμων με ανορεξία, τα οποία επιθυμούν να στηρίξουν μια επιλογή, ένα στόχο και μια νέα κατεύθυνση ζωής ή να πετύχουν με ένα διαστρεβλωμένο τρόπο μια αναδιάρθρωση και καινούργια οργάνωση της κοινωνίας;

Το παραπάνω κείμενο αποτελεί μια περίληψη της εισήγησης της Χρίστου Γενοβέφας που θα πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο του πρώτου Πανελληνίου Συνεδρίου της Ελληνικής Εταιρίας Μελέτης της Διαταραχής Εθισμού στο Διαδίκτυο με θέμα «Έρευνα, πρόληψη και αντιμετώπιση των κινδύνων στη χρήση του διαδικτύου».


- paratiritis

Δεν υπάρχουν σχόλια: