Τετάρτη 21 Δεκεμβρίου 2016

Δελτίο Τύπου: "Μήπως υπάρχει και η ευθύνη;"


ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΤΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ
ΤΩΝ ΕΞΑΡΤΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ
21/12/2016

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Μήπως υπάρχει και η ευθύνη;

Από τον Σεπτέμβριο του 2016 έχει ξεκινήσει επίσημη διαβούλευση για τη συγκρότηση θεσμικού πλαισίου των Κέντρων Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας, στο πλαίσιο ομάδας εργασίας που συγκροτήθηκε βάσει  πρόσκλησης και, κατόπιν, Υπουργικής Απόφασης του Υπουργού Υγείας.

Χωρίς να είναι η ώρα μιας εφ’ όλης της ύλης δημόσιας τοποθέτησής μας, θέλουμε να επισημάνουμε δημόσια ένα βαρύνον έλλειμμα, που θεωρούμε ότι δεν αρμόζει σε Υπουργείο, ιδιαίτερα στο συγκεκριμένο Υπουργείο.

Πρόκειται για το γεγονός ότι το Υπουργείο Υγείας προκάλεσε ομάδα εργασίας για ένα πολύ σοβαρό ζήτημα, δίχως να έχει επίσημη θέση γι’ αυτό και δίχως έστω να αποκτήσει επίσημη θέση στους 3 μήνες που συνεδριάζει η ομάδα εργασίας.

Αυτό αναδείχθηκε στις δύο τελευταίες συνεδριάσεις και επιβεβαιώθηκε από πλευράς Υπουργείου Υγείας, με τη σημείωση μάλιστα πως αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει στο πλαίσιο της ομάδας εργασίας.

Αρνούμαστε να πιστέψουμε ότι το Υπουργείο που εποπτεύει τα Κέντρα Πρόληψης, δεν έχει πρόταση για το παρόν και το μέλλον τους μέσα σε συνθήκες που μια ολόκληρη κοινωνία προσπαθεί να επιβιώσει και μας καλεί να τη συντρέξουμε. Μήπως υπάρχει πρόταση και δεν την αποκαλύπτουν;

Καλούμε, λοιπόν, το Υπουργείο Υγείας να «ανοίξει τα χαρτιά του», όπως έκανε το Σωματείο μας, που από τους συμμετέχοντες φορείς είναι ο μόνος που κατέθεσε νομιμοποιημένη και επίσημη πρόταση αλλαγής του καθεστώτος των αστικών μη κερδοσκοπικών εταιρειών, που λεηλατεί τα Κέντρα Πρόληψης και τις δημιουργικές δυνάμεις τους.


Το Δ.Σ. του Σωματείου

Τετάρτη 7 Δεκεμβρίου 2016

Άρθρο Συντονίστριας της Επιστημονικής Επιτροπής του Σωματείου: "Καθολική πρόληψη στην κοινότητα. Ή αλλιώς: Συνθέτοντας τον κοινωνικό ιστό"

Καθολική πρόληψη στην κοινότητα.
Ή αλλιώς: Συνθέτοντας τον κοινωνικό ιστό




Της Έφης Παπαδάτου. 
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, Στέλεχος του Κέντρου Πρόληψης Κέρκυρας «Ν. Μώρος», Συντονίστρια της Επιστημονικής Επιτροπής του Σωματείου Εργαζομένων στα Κ.Π.
Τα 75 Κέντρα Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας [στο εξής ΚΠ] που εδώ και είκοσι χρόνια λειτουργούν στη χώρα μας αποτελούν σημαντικές δομές παροχής δωρεάν υπηρεσιών πρόληψης των εξαρτήσεων και προαγωγής της ψυχοκοινωνικής υγείας. Όταν μιλάμε για προαγωγή της ψυχοκοινωνικής υγείας, εννοούμε την ανάπτυξη προσωπικών και κοινωνικών δεξιοτήτων, όπως αυτοεκτίμηση, ανάληψη ευθύνης, διαχείριση του άγχους, ενίσχυση της αποδοχής της διαφορετικότητας, ομαλή μετάβαση από το ένα αναπτυξιακό στάδιο στο άλλο, επικοινωνία, αναγνώριση και έκφραση συναισθημάτων, δημιουργική σύγκρουση κ.ά. Οι δεξιότητες αυτές αποτελούν ασπίδα ενάντια στην υιοθέτηση βλαπτικών συμπεριφορών και συμβάλλουν συνολικά στην ποιότητα ζωής των ανθρώπων. Οι παρεμβάσεις τους, παρεμβάσεις που σχεδιάζονται και υλοποιούνται τακτικά στο πλαίσιο μιας φιλοσοφίας που συνεκτιμά τις γενικές συνθήκες και τις τοπικές και προσωπικές ιδιαιτερότητες ως προς τα κοινωνικά, οικονομικά πολιτιστικά και αξιακά δεδομένα, απευθύνονται κυρίως σε παιδιά, εφήβους, νέους, εκπαιδευτικούς, γονείς και άλλες  πληθυσμιακές ομάδες.
Ενεργοποίηση των ανθρώπων, συγκρότηση της κοινότητας
Πρωταρχικός ρόλος της Πρόληψης είναι να παρεμβαίνει στις τοπικές κοινωνίες, να ενημερώνει, να ευαισθητοποιεί, να ενεργοποιεί και να διασυνδέει τις τοπικές, υγιείς δυνάμεις, διευκολύνοντας την αποτελεσματική επικοινωνία. Οι αρχές και οι αξίες της Πρόληψης διαχέονται στην κοινωνία, μέσα από τις σχέσεις που δημιουργούνται ανάμεσα στα άτομα-φορείς που συμμετέχουν στις δράσεις και έχουν ευαισθητοποιηθεί-εκπαιδευτεί από τα ΚΠ, με αποτέλεσμα τη σταδιακή αλλαγή στάσεων, σχέσεων και συμπεριφορών. Διευκολύνει τη δημιουργία ισότιμων σχέσεων που βασίζονται στο σεβασμό και την αποδοχή, ενθαρρύνοντας την ενίσχυση της αυτοεκτίμησης και των δεξιοτήτων αυτοπροστασίας που είναι απαραίτητες για την πρόληψη αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών στις ομάδες των εφήβων.
Ως κύρια μεθοδολογία στις παρεμβάσεις πρόληψης αξιοποιούνται οι αρχές της βιωματικής μάθησης και του ψυχοκοινωνικού μοντέλου, οι οποίες συμβάλλουν στην  καλλιέργεια αξιών στις σχέσεις των ενηλίκων λειτουργώντας  ως παράδειγμα για τα παιδιά, τόσο στο χώρο της οικογένειας όσο και στο χώρο του σχολείου.
Η βιωματική μάθηση προσφέρει την ευκαιρία στους συμμετέχοντες να αλληλεπιδράσουν, να ανταλλάξουν ιδέες και εμπειρίες ουσιαστικής επικοινωνίας και να συγκατασκευάσουν θεωρία και γνώση, την οποία στη συνέχεια τη μεταλαμπαδεύουν στις σχέσεις τους, λειτουργώντας ως πρότυπα και ως  πολλαπλασιαστές των αρχών της πρόληψης στην τοπική κοινότητα.
Η σταδιακή αλλαγή στάσεων και η δημιουργία ενός κλίματος αποδοχής και εμπιστοσύνης στο χώρο της οικογένειας, του σχολείου, αλλά και της ευρύτερης κοινότητας ευνοεί την αυτενέργεια και την ανάπτυξη του ατομικού δυναμικού, συμβάλλοντας μακροπρόθεσμα στη μείωση της ανάπτυξης παθολογίας και κατ’ επέκταση στην εξοικονόμηση πόρων σε όλα τα επίπεδα.
Οι πολύπλευρες-πολυεπίπεδες δράσεις των ΚΠ, αφ’ ενός στοχεύουν στην εξομάλυνση των παραγόντων κινδύνου που παράγουν το «σύμπτωμα» αφ’ ετέρου εστιάζουν στη συστηματική ενίσχυση των παραγόντων προστασίας. Η ομάδα των στελεχών πρόληψης, υιοθετώντας τις αρχές  της αποτελεσματικής επικοινωνίας, διαμορφώνει πρότυπα σχέσεων και ενεργητικής ακρόασης.
Ένα μέρος του έργου των ΚΠ είναι και η συμβουλευτική, η οποία συνδέεται με το ρόλο του ΚΠ ως καταλύτη και ως φορέα διασύνδεσης με τις δομές της τοπικής κοινωνίας. Στόχος είναι η διερεύνηση του αιτήματος και των αναγκών, η ενίσχυση του ατόμου στην αναγνώριση του προβλήματος και της ανάγκης να πάρει εξειδικευμένη βοήθεια (ενημέρωση- κινητοποίηση). Αποτελεί πολύ σημαντική παρέμβαση ως προς την κινητοποίηση του ατόμου και σαφώς απαιτεί σημαντικές δεξιότητες των στελεχών που εμπλέκονται σ’ αυτό, ιδιαιτέρως όταν απουσιάζουν δομές-κλειδιά από τις τοπικές κοινότητες. Χρειάζεται όμως διάκριση-οριοθέτηση από το θεραπευτικό έργο, γιατί υπάρχει ο κίνδυνος να μετασχηματιστεί ή να ατονήσει ο κυρίαρχος ρόλος των ΚΠ που είναι η παρέμβαση πριν εμφανιστεί το πρόβλημα και όχι η διαχείρισή του, δηλαδή η Καθολική Πρόληψη, με όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά.
Υπόθεση της Κοινωνίας. Της Πολιτείας;
Είναι πολύ εύκολο ίσως να παρασυρθούμε από τη γενικότερη τάση της εποχής, να εστιάσουμε δηλαδή στο «πρόβλημα» και να εξαντλήσουμε τις δυνάμεις μας στην επίλυσή του, παραβλέποντας τις γενεσιουργούς αιτίες. Ο ρόλος μας είναι να διευρύνουμε την οπτική μας και να αποκτήσουμε μια ολόπλευρη εικόνα για τους παράγοντες που συνδέονται με το φαινόμενο των εξαρτήσεων και να παρέμβουμε στα δομικά στοιχεία του και όχι στο σύμπτωμα, που απλά αποτελεί μια πιθανή έκφρασή του.
Το έργο των Κέντρων Πρόληψης έχει αναγνωριστεί διεθνώς και έχει χαρακτηριστεί ως πρωτοποριακό και παραγωγικό, παρόλα αυτά η Πολιτεία, εδώ και χρόνια, τα οδηγεί σε σταδιακή υποβάθμιση και αποδυνάμωση. Είναι στο χέρι της εκάστοτε τοπικής κοινότητας, αλλά και ολόκληρης της  κοινωνίας, γενικότερα, να διεκδικήσει το δικαίωμά της στην Πρόληψη και την Υγεία, απευθύνοντας φωνές διαμαρτυρίας και διεκδίκησης από κάθε Νομό της Ελλάδας, ζητώντας από την Πολιτεία να αναλάβει τις ευθύνες της και να προχωρήσει στην οριστική, αλλά και ουσιαστική επίλυση του θεσμικού ζητήματος των Κέντρων Πρόληψης: σεβόμενη την ιδιαίτερη, πλούσια επιστημονική κουλτούρα τους και εξασφαλίζοντας τη σταθερότητα και τη βιωσιμότητά τους, όπως αρμόζει σε δομές οι οποίες τάσσονται με συνέπεια, σεβασμό και αφοσίωση όλα αυτά τα χρόνια στο απαιτητικό και πολύπλευρο έργο τους στην καρδιά της κοινωνίας που… χτυπά σταθερά και συντονισμένα, παρά τις δυσκολίες, σε 75 διαφορετικά σημεία της Ελλάδας!

Αναδημοσίευση από το Virus

Σάββατο 3 Δεκεμβρίου 2016

Άρθρο του αντιπροέδρου του Σωματείου: "Για την πρόληψη και τη θεσμική της αναγνώριση"


Για την πρόληψη και τη θεσμική της αναγνώριση

Γιώργος Λεχουρίτης* | 01.12.2016










Η καλή υγεία του πληθυσμού αποτελεί βασική προϋπόθεση για την ευημερία του, αλλά και τη διαθεσιμότητα του παραγωγικού-εργατικού δυναμικού και αντίστροφα. Η αλληλεξάρτηση μεταξύ οικονομικής, πολιτιστικής ανάπτυξης και υγείας έχει ιστορικά διαπιστωθεί.
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ:  «Η έννοια της ποιότητας ζωής καθορίζεται τόσο από το πως αντιλαμβάνεται το άτομο τη θέση του στη ζωή, στο πολιτιστικό πλαίσιο και στο σύστημα αξιών μέσα στο οποίο ζει, όσο και από τους στόχους, τις προσδοκίες, το επίπεδο διαβίωσης και τα ενδιαφέροντα του.  Είναι μια ευρεία έννοια που επηρεάζεται ποικιλότροπα από τη φυσική και ψυχολογική κατάσταση του ατόμου, το επίπεδο ανεξαρτησίας του, τις κοινωνικές του σχέσεις και τις σχέσεις με το περιβάλλον του».
Η καλή υγεία του πληθυσμού αποτελεί βασική προϋπόθεση για την ευημερία του, αλλά και τη διαθεσιμότητα του παραγωγικού-εργατικού δυναμικού και αντίστροφα. Η αλληλεξάρτηση μεταξύ οικονομικής, πολιτιστικής ανάπτυξης και υγείας έχει ιστορικά διαπιστωθεί.
Έτσι, λαμβάνουμε υπόψη μας ότι ο άνθρωπος είναι μία ολοκληρωμένη φυσική και πνευματική ύπαρξη και είναι υποχρεωμένος να συνδυάζει τον τρόπο ζωής και τις συνθήκες ζωής.
 Ο τρόπος ζωής (κάπνισμα, αλκοόλ, ναρκωτικά, διατροφή, επιθετικότητα, βία κτλ.) δεν είναι μία σταθερή κατάσταση, αλλά ένας παράγοντας που επηρεάζεται από τις συνθήκες ζωής (φυσικό, εργασιακό, πολιτισμικό, κοινωνικό, οικογενειακό και σχολικό περιβάλλον, οικονομική κατάσταση, διαφήμιση, μέσα επικοινωνίας,  βλ. Ολιστική Διαλεκτική Προσέγγιση).
Συνεπώς η ανθρώπινη συμπεριφορά, το φυσικό και το κοινωνικό περιβάλλον αποτελούν αποφασιστικούς παράγοντες στην προαγωγή της ψυχοκοινωνικής υγείας και συνολικά της πρόληψης.
Πολλά, λοιπόν, από τα σύγχρονα ψυχοκοινωνικά προβλήματα στο βαθμό που σήμερα απαντώνται, είναι απόρροια του σύγχρονου μοντέλου ανάπτυξης σε οικονομικό, κοινωνικό και πολιτισμικό επίπεδο και κατ’ επέκταση των στάσεων, προτύπων και τρόπων ζωής, που το κυρίαρχο μοντέλο υπαγορεύει στους ανθρώπους (Ζαφειρίδης, 2000). Πιο συγκεκριμένα το μοντέλο αυτό, χαρακτηρίζεται από µια σειρά φαινομένων όπως ο έντονος ανταγωνισμός, η αναγωγή του πλούτου και της δύναμης σε υπέρτατη αξία, η εντατικοποίηση της εργασίας και των ρυθμών ζωής γενικότερα. Τα φαινόμενα αυτά που αποτελούν προτεραιότητες του συγκεκριμένου μοντέλου και υπηρετούν την επιβίωση του, δεν διασφαλίζουν µε κανένα τρόπο την ψυχική και σωματική υγεία του ανθρώπου.
Τουναντίον δημιουργούν μοναξιά, εγωκεντρισμό, παθητικότητα, αποπροσωποποίηση του ατόμου, αποκλεισμό όσων δεν ανταποκρίνονται στις απάνθρωπες απαιτήσεις του κυρίαρχου μοντέλου.
Δημιουργούνται δηλαδή µια σειρά από ψυχοπιεστικές συνθήκες που αποτελούν τροχοπέδη για την κάλυψη βασικών ανθρώπινων αναγκών, όπως η ανάγκη για συντροφικότητα, αλληλεγγύη, ειλικρινείς και έντιμες ανθρώπινες σχέσεις.
Η µη κάλυψη τέτοιων συναισθηματικών, πνευματικών και ηθικών αναγκών συνδέεται στενά µε την κατακόρυφη αύξηση της ατομικής ψυχοπαθολογίας και κατ’ επέκταση των ψυχοκοινωνικών προβλημάτων (Ζαφειρίδης, 1988).
Τα ψυχοκοινωνικά προβλήματα λοιπόν που προκαλούνται µε αυτούς τους τρόπους, μπορούν να θεωρηθούν ως συμπτώματα ενός πολιτικοκοινωνικού συστήματος που βρίσκεται σε κρίση. Όσο, λοιπόν, συνεχίζεται η κρίση αξιών και οραμάτων που διέπει το αναπτυξιακό µας μοντέλο τόσο θα παρατηρούμε το φαινόμενο, τα ψυχοκοινωνικά προβλήματα να αυξάνονται και να γίνονται όλο και πιο δισεπίλυτα, παρά την αύξηση η/και τη βελτίωση των παρεχομένων υπηρεσιών πρόληψης και θεραπείας.
Ένα πρόγραμμα πρόληψης των εξαρτήσεων και προαγωγής της ψυχοκοινωνικής υγείας αποτελείται από τρία αλληλεξαρτώμενα βήματα: τον σχεδιασμό, την εφαρμογή και την αξιολόγηση.  Ο σχεδιασμός περιλαμβάνει εφτά βασικούς άξονες που είναι: η επιλογή και η καταγραφή του πληθυσμού, η επισήμανση των αναγκών, ο καθορισμός στόχων, η καταγραφή συγκεκριμένων επιδιώξεων, η αποτίμηση πόρων και δυνατοτήτων, η περιγραφή της μεθοδολογίας και ο σχεδιασμός της αξιολόγησης(που εμπλουτίζει την συνολική παρέμβαση). Η εφαρμογή του προγράμματος αποτελεί την πράξη όλων όσων έχουν διατυπωθεί στο σχεδιασμό και η αξιολόγηση κάθε προγράμματος αφορά όλα τα στάδια και κυρίως τα αποτελέσματα από την επιστημονική ομάδα που το υλοποίησε.
Η πρακτική μας στην πρόληψη μας οδήγησε στο να εκτιμήσουμε  τις δραστηριότητες μας, με κριτήριο όχι πια την αντιμετώπιση του συμπτώματος, αλλά τις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες των ανθρώπων που απαρτίζουν μια κοινότητα.
Εστιάζουμε λοιπόν την προσοχή μας περισσότερο στο ερώτημα «σε ποιους πληθυσμούς απευθυνόμαστε»;
Μας ενδιαφέρει λοιπόν να εστιάσουμε την προσοχή μας στις  γενικές ή καθολικές παρεμβάσεις που απευθύνονται σε όλο τον πληθυσμό μιας κοινότητας ο οποίος δεν έχει επιλεγεί με κριτήριο τον προσωπικό κίνδυνο που διατρέχει το κάθε μέλος να εξαρτηθεί από ουσίες.
Δεν επιλέγονται δηλαδή τα πρόσωπα στα οποία απευθύνεται μια τέτοια παρέμβαση, λόγω κάποιων χαρακτηριστικών τους (ψυχολογικών, κοινωνικών κ.ά.), που συνήθως θεωρούνται σχετικά προς τη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών , αλλά οι παρεμβάσεις απευθύνονται σε όλα ανεξαιρέτως τα μέλη μιας ομάδας ή κοινότητας κ. λ. π.
Τέτοια προγράμματα για παράδειγμα είναι αυτά που γίνονται σε σχολεία(εκπαιδευτικοί και μαθητές), στην οικογένεια (γονείς), ή αυτά που στοχεύουν στην ενημέρωση του ευρύτερου κοινού.
Η εφαρμογή των προγραμμάτων Πρόληψης στο πλαίσιο της Κοινότητας, στηρίζεται στην ενεργητική/ βιωματική μάθηση, έχει δε σκοπό την αλλαγή στάσης, κουλτούρας και συμπεριφοράς της Κοινότητας ενισχύοντας την υπευθυνότητα, την επικοινωνία, την αυτοπεποίθηση, την αυτοεκτίμηση και τις δεξιότητες, ατόμων, ομάδων και τελικώς και της ίδιας της Κοινότητας ως σύνολο.
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι αυτές οι παρεμβάσεις δεν εστιάζουν αποκλειστικά στο σύμπτωμα, δηλαδή στο «μη υγιές» κομμάτι μιας κοινότητας, αλλά στο αντίθετο: στο πόσο υγιείς μπορούν να γίνουν οι σχέσεις σε μια κοινότητα έτσι που να μειώνεται η ζήτηση εξαρτησιογόνων ουσιών. Με αυτό τον τρόπο καταφέρνουμε να:
α) εστιάζουμε στη θετική πλευρά των σχέσεών μας και άρα να μην απογοητευόμαστε εύκολα,
β) να αποφεύγουμε την τάση να θεωρήσουμε την πρόληψη απλώς ως μια φιλανθρωπία ή ιεραποστολή ενημέρωσης, αφού τα προηγούμενα χρόνια αυτές οι πρακτικές αποδείχθηκαν εντελώς αποσπασματικές έως και επικίνδυνες,
γ) εστιάζουμε στην προαγωγή της ψυχικής υγείας για όλη την κοινότητα, δραστηριότητα που σχετίζεται με την ποιότητα ζωής του συνόλου των μελών της και
δ) αποφεύγουμε να στιγματίσουμε τα μέλη εκείνα που φαίνεται να διατρέχουν περισσότερο κίνδυνο.
Είναι σαφές λοιπόν από όλα τα παραπάνω ότι η πρόληψη δεν μπορεί εύκολα να τεμαχιστεί σε μέρη, χωρίς αυτά να βρίσκονται σε μια αρμονική και βιώσιμη συνεργασία.
Από την άλλη ένα ισχυρό θεσμικό πλαίσιο για την Πρόληψη δεν μπορεί να είναι ξεκομμένο από τις σύγχρονες επιστημονικές απόψεις και τις κοινωνικές, οικονομικές συνθήκες. Πρέπει ακόμη να περιέχει ή να προϋποθέτει την ύπαρξη τέτοιων αρχών, απόψεων ή ιδεών, ώστε να μπορεί να επιτύχει τους στόχους του και να γίνει κοινωνικά αποδεκτό. Για το λόγο αυτό, κρίνεται αναγκαίος ο προσανατολισμός της θεσμικής αναγνώρισης της Πρόληψης  και του Πανελλαδικού Δικτύου Κέντρων Πρόληψης από την Πολιτεία, σε ένα λειτουργικά αυτόνομο και  καινοτόμο φορέα. (βλ. την ολοκληρωμένη πρόταση του Σωματείου Εργαζομένων στα Κέντρα Πρόληψης)
Η αξία μιας πλατιάς θεώρησης για την Πρόληψη έγκειται στην αλλαγή επιστημονικού παραδείγματος και στην κινητοποίηση όλων των μέσων για την άρση και εξουδετέρωση των εμποδίων και των κληρονομημένων πρακτικών (βιολογισμό, ψυχιατρικοποίηση, ψυχολογισμό η κοινωνιολογισμό, ελιτισμό) και προϋποθέτει ολοκληρωμένο σχεδιασμό Πανελλαδικής Πολιτικής Πρόληψης.
Τέλος, είναι αναγκαίο οι προληπτικές παρεμβάσεις μας να έχουν συνέχεια στο χρόνο, τόσο γιατί τα μέσα που χρησιμοποιούμε αποδεικνύουν την αποτελεσματικότητά τους μακροπρόθεσμα (αλλαγή κουλτούρας, στάσης και συνείδησης) αλλά και γιατί είναι απαραίτητη η ανατροφοδότηση μας γύρω από τα αποτελέσματα, τις δυσκολίες και τις ιδιαιτερότητες κάθε παρέμβασης έτσι ώστε να σχεδιάζουμε πιο ολοκληρωμένα το μέλλον.
Στον ηλεκτρονικό σύνδεσμο www.prolipsiworkers.gr μπορείτε να διαβάσετε το  συλλογικό μας έργο: «Κοινότητα, πρόληψη των εξαρτήσεων, Κέντρα Πρόληψης» που διατίθεται ελεύθερα και ανοίγει τον επιστημονικό και ουσιαστικό διάλογο με την επίσημη πρόταση μας, του Σωματείου Εργαζομένων στα Κέντρα Πρόληψης. 

* Ο Γιώργος Λεχουρίτης είναι αντιπρόεδρος στο Δ.Σ. του Σωματείου Εργαζομένων στα Κέντρα Πρόληψης

Αναδημοσίευση από το Rproject

Πέμπτη 1 Δεκεμβρίου 2016

Συνέντευξη της Υπεύθυνης Παραρτήματος Κ. Μακεδονίας του Σωματείου για την καθολική πρόληψη


H ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ “ΠΡΟΣΒΑΣΗ” ΗΜΑΘΙΑΣ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΤΣΟΛΑΚΗ ΣΤΑ “ΠΕΡΙΞ”



Δεκαπέντε χρόνια λειτουργεί το Κέντρο πρόληψης “ΠΡΟΣΒΑΣΗ” στη Βέροια με σημαντικές δράσεις για την πρόληψη των εξαρτήσεων και την προαγωγή της ψυχοκοινωνικής υγείας. H επιστημονική υπεύθυνη της “ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ” Ημαθίας Χριστίνα Τσολάκη μιλώντας στα “Πέριξ”της ΤV100 τόνισε ότι τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αύξηση του ποσοστού των εφήβων που έχουν δοκιμάσει τουλάχιστον μια φορά ινδική κάνναβη. Παράλληλα έχουν αυξηθεί τα ποσοστά των εφήβων που καταναλώνουν αλκοόλ παρότι υπολείπονται σε σχέση με το μέσο όρο των άλλων χωρών της Ε.Ε.

Αναδημοσίευση από το TV 100
_

Δευτέρα 28 Νοεμβρίου 2016

Άρθρο του Γραμματέα του Σωματείου: Το θεσμικό πρόβλημα των Κέντρων Πρόληψης ως διαρκής παλινδρόμηση


Το θεσμικό πρόβλημα των Κέντρων Πρόληψης ως διαρκής παλινδρόμηση

Εάν τολμούσαμε να δώσουμε ανθρώπινη μορφή στα 75 διάσπαρτα στον ελλαδικό χώρο Κέντρα Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας (εφεξής ΚΠ), τότε αυτά πιθανά θα αποτυπώνονταν ως νεαρός ενήλικας που το οικογενειακό του περιβάλλον τού αρνείται, συνειδητά ή και ασυνείδητα, την ενηλικίωση με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ομαλή του ψυχοκοινωνική ανάπτυξη.



του Θανάση Χ. Θεοδώρου
Κοινωνιολόγος, εργαζόμενος στα ΚΠ
Γραμματέας του Σωματείου των Εργαζομένων στα Κέντρα Πρόληψης»

Ας γίνουμε όμως λιγάκι πιο συγκεκριμένοι. Τα 75 ΚΠ αντιστοιχούν σε 67 αστικές μη κερδοσκοπικές εταιρίες που έχουν συσταθεί στη βάση συνεργασιών της τοπικής αυτοδιοίκησης και τοπικών φορέων, προκειμένου να παρέχουν υπηρεσίες πρόληψης των εξαρτήσεων και προαγωγής της ψυχοκοινωνικής υγείας, μέσω διμερών συνεργασιών μεταξύ κάθε ξεχωριστής αστικής εταιρείας και του ΟΚΑΝΑ. Η ίδρυση των πρώτων ΚΠ στην Ελλάδα ξεκινά στα μέσα της δεκαετίας του 1990 ενώ η έκρηξη ίδρυσης ΚΠ συμβαίνει ανάμεσα στα έτη 1998 και 2001.

Στο σημείο αυτό ο αναγνώστης μας θα μπορούσε να αναρωτηθεί: Και πού «κολλά» με τα παραπάνω η εικόνα νεαρού; Το ερώτημα είναι εύλογο. Η παρομοίωση στο παρόν άρθρο συνίσταται από δύο στοιχεία. Από τη μια έχουμε το ηλικιακό στοιχείο καθώς από το 1995-96 έχουν πλέον παρέλθει 20 έτη και συνεπώς τα ΚΠ στην πλειοψηφία τους «ενηλικιώνονται». Ως «ενήλικες» θα έπρεπε να τους παρασχεθεί το δικαίωμα της ανεξαρτησίας/ αυτονομίας και της απρόσκοπτης «συνάντησής» τους σε κοινό, ενιαίο πλαίσιο, παύοντας το αλλοπρόσαλλο καθεστώς που τους χρεώνει ευθύνες «ενηλίκου» από την πρώτη μέρα λειτουργίας τους με την απαίτηση να τις φέρουν εις πέρας σε 67 «θερμοκοιτίδες».

Από την άλλη πλευρά, που αποτελεί και την ουσία του επιχειρήματος των εργαζομένων στα ΚΠ, η 20ετής εμπειρία στο χώρο της πρωτογενούς και καθολικής πρόληψης μας δίνει τη σιγουριά και το θάρρος να εκφράσουμε συγκροτημένο επιχείρημα, μεθοδολογία, πρακτική εφαρμογή στο πεδίο και άρα συνολική αντίληψη για το τι εστί πρόληψη. Είναι αυτή η πεποίθηση και βίωμα που μας επιτρέπει και επιβάλλει συνάμα να διεκδικήσουμε, «με λογισμό και μ- όνειρο», την αυτονόμηση και προάσπιση του πεδίου εργασίας μας απέναντι στο «γονεϊκό ψαλίδισμα».

Επεκτείνοντας την παρομοίωση μπορούμε να φανταστούμε το νεαρό ενήλικα, σε μια πορεία ζωής όπου μέσα από το δύσκολο και δημιουργικό δρόμο της βιωματικής μάθησης διεκδικεί δυναμικά την ενηλικίωσή του μέσα στην κοινότητα, που τον έχει δοκιμάσει και τον αποδέχεται. Στο σημείο ακριβώς αυτό βρίσκονται σήμερα τα ΚΠ.

Η υβριδικότητα και το διττό του νομικού χαρακτήρα των ΚΠ (αστικές εταιρείες με υποχρεώσεις δημοσίου) σε συνδυασμό με την ανυπαρξία ενιαίου, σαφούς και οριοθετημένου πλαισίου λειτουργίας (διοικητικού, οργανωτικού, οικονομικού, επιστημονικού), εδώ και χρόνια στερεί δυνατότητες για την αναγκαία εξέλιξή τους εντός μάλιστα συνθηκών καθολικής κρίσης που αυξάνουν και εντατικοποιούν τα αιτήματα παρέμβασης στην κοινότητα. Πάγιο αίτημα και όνειρο των λειτουργών πρόληψης, τα τελευταία πολλά χρόνια, είναι η αυτονόμηση των ΚΠ με την ίδρυση ενός ενιαίου, αυτόνομου και ισότιμου με τους υπόλοιπους φορείς της εξάρτησης, φορέα παροχής δωρεάν υπηρεσιών δημόσιας καθολικής πρόληψης, ώστε με τρόπο συγκροτημένο να δουλεύουν περισσότερο, πιο αποτελεσματικά και σε υψηλότερο βαθμό περιπλοκότητας και ευθύνης.

Με αφορμή τη συγκυρία συγκρότησης ομάδας εργασίας για το θεσμικό πρόβλημα των ΚΠ με πρωτοβουλία του Υπουργείου Υγείας, οι εργαζόμενοι/ες σε αυτά, θεωρούμε δικαίωμα και υποχρέωσή μας να συμβάλουμε στο διάλογο κατά τον τρόπο της δουλειάς μας, δηλαδή ανοίγοντάς τον στην κοινωνία, διεκδικώντας παράλληλα το δίκαιο του αιτήματός μας.

Στον ηλεκτρονικό σύνδεσμο www.prolipsiworkers.gr μπορείτε να διαβάσετε διαδικτυακά ή και να «κατεβάσετε» στον υπολογιστή σας τη συλλογική έκφραση των εργαζομένων στα ΚΠ για την πρόληψη των εξαρτήσεων, τις θεωρητικές προσεγγίσεις της πρόληψης, τα μοντέλα εφαρμογής, το θεσμικό αδιέξοδο με συγκεκριμένα παραδείγματα προβλημάτων και τις προτεινόμενες λύσεις βέλτιστης λειτουργίας, το αποτυπωμένο σε «σκληρούς αριθμούς» αποτέλεσμα της εργασίας μας αλλά και το όραμά μας για το μέλλον. Το βιβλίο «Κοινότητα, πρόληψη των εξαρτήσεων, Κέντρα Πρόληψης» που διατίθεται ελεύθερα στον ηλεκτρονικό σύνδεσμο, ανοίγει παράθυρο στην ιστορία αλλά και τη συγχρονικότητα μιας εν εξελίξει δυναμικής διαδικασίας παραγωγής έργου και κοινωνικής προσφοράς.


Αναδημοσίευση από το The Press Project

_

Κυριακή 27 Νοεμβρίου 2016

Άρθρο του Υπεύθυνου Παραρτήματος Αιγαίου του Σωματείου - Η σημασία της καθολικής πρόληψης των εξαρτήσεων στην κοινότητα: Ένα συγκλονιστικό & διαρκές «ταξίδι».



Η σημασία της καθολικής πρόληψης των εξαρτήσεων στην κοινότητα: Ένα συγκλονιστικό & διαρκές «ταξίδι».


Του Σπύρου Στογιάννη*


Αν επιχειρούσαμε να δώσουμε έναν ορισμό στην έννοια της πρόληψης εκείνος θα εμπερίκλειε τον εντοπισμό, τον περιορισμό και την εξάλειψη όλων εκείνων των αιτιών που συμβάλλουν στη γένεση του φαινομένου της ουσιοεξάρτησης. 


Πώς θα μπορούσε όμως άραγε, να είναι η πρόληψη μια υπόθεση ατομική όταν η εξάρτηση είναι (και) υπόθεση ολόκληρης της κοινωνίας; Γιατί επιλέγεται όλο και πιο πολύ τα τελευταία χρόνια το λεγόμενο βίο-ιατρικό μοντέλο αντιμετώπισης των εξαρτήσεων που θεωρεί τον χρήστη ουσιών ως «ασθενή» και υπαίτιο, ενώ την ίδια στιγμή η θεραπεία εμπεριέχει απαραίτητα την εμπλοκή της «κοινότητας»;

Ως εργαζόμενοι/ες στα Κέντρα Πρόληψης αλλά και ως εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό σε ζητήματα εξαρτήσεων, που έχουμε διανύσει ένα μακρύ ταξίδι στην κοινότητα με μια πανσπερμία πολυποίκιλων δράσεων, θεωρούμε ότι η πρόληψη χρειάζεται να φτάνει σε όλο και περισσότερα τμήματα της κοινωνίας, στα σχολεία, στην οικογένεια, σε φορείς και συλλογικότητες, να στήσουμε συνέργειες και δίκτυα -όπως και πράττουμε- με δομές της κοινότητας, τυπικές και άτυπες.

Αν το έργο των Κέντρων Πρόληψης περιοριστεί στην εστιασμένη πρόληψη και στη συμβουλευτική των χρηστών και δεν διατηρήσει τον ανοιχτό και πολυποίκιλο τρόπο απεύθυνσής του, θα έχουμε κάνει ένα μεγάλο βήμα προς τα πίσω με συνέπειες σημαντικές για τους εξυπηρετούμενούς μας.

Κάτω από  την επιστημονική «διένεξη», με τις διαφορετικές αφετηρίες, μπορούμε να εντοπίσουμε τις πολιτικές απολήξεις της, που στόχο έχουν να θέσουν το άτομο ως αποκλειστικά υπεύθυνο για τις πράξεις του, αποσιωπώντας το περιβάλλον μέσα στο οποίο «γεννιέται» η χρήση ναρκωτικών ουσιών. Ας μην λησμονούμε το γεγονός ότι μια πληθώρα νέων εξαρτήσεων έχει κάνει την εμφάνιση της τα τελευταία χρόνια, με κύριο συνδετικό κρίκο την αποπροσωποποίηση του ανθρώπου, γεγονός που συνδέεται με τις πρωτόγνωρες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες που δημιουργούν τεράστια ψυχική ευαλωτότητα σε ένα ιδιαίτερα ρευστό περιβάλλον.

Απεμπολώντας την δυνατότητα που έχουμε ως επαγγελματίες για παρέμβαση στο πεδίο της ευρύτερης κοινότητας, θα μειωθεί δραματικά ο βαθμός διάχυσης των δράσεων μας, αποκόπτοντας έτσι κομμάτια του πληθυσμού που δεν θα έφταναν μέχρι την πόρτα ενός Κέντρου Πρόληψης. Συνυπολογίζοντας κανείς και τον τρόπο δουλειάς μας, δηλαδή πώς οι προληπτικές κινήσεις αποσκοπούν στην ανάπτυξη μηχανισμών μέσα από τη γνώση και το βίωμα που θα επιτρέψουν στο άτομο να αντισταθεί στη χρήση ουσιών, εύλογα θα συμπεράνει ότι η πρόληψη ως μορφή και περιεχόμενο είναι άρρηκτα δεμένη με την καθολική της «υπόσταση».

Στόχος των παρεμβάσεων των Κέντρων Πρόληψης είναι η ανάπτυξη προληπτικών δράσεων, που θα  ενισχύσουν το άτομο στην κατανόηση των δυσκολιών του και στην υιοθέτηση μιας άλλης προσέγγισης των ζητημάτων που το απασχολούν, έτσι που να αντιμετωπίζει επιτυχώς τους παράγοντες κινδύνου αλλά και γενικότερα ζητήματα ψυχοκοινωνικής υγείας. Ιδιαίτερα για τους νέους ανθρώπους «στρατηγικός στόχος των προληπτικών κινήσεων, είναι να καταλάβουν τη θέση που τους ανήκει στην κοινωνία, με την εμπλοκή τους σε διαδικασίες κοινωνικοποίησης. Να τους δοθεί η δυνατότητα να βρουν αυτή τη θέση ή να διεκδικήσουν αυτή τη δυνατότητα. Με αρωγούς τους ενηλίκους που τους περιβάλλουν.» (18 ΑΝΩ»)

Γίνεται ξεκάθαρο από τα παραπάνω πως οι παρεμβάσεις πρόληψης δεν περιορίζονται μόνο στη συμπεριφορά του ατόμου αλλά και στην αναβάθμιση ή και την αλλαγή του κοινωνικού και φυσικού περιβάλλοντος (ενδιάμεσες ομάδες στόχου), έτσι ώστε μέσα και από κοινωνικές αλλαγές να προάγεται η υγεία των πολιτών. Η προληπτική αυτή πολιτική και οι λειτουργοί πρόληψης μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα κριτήρια αυτά για να καθορίσουν τις προτεραιότητές τους σε σχέση με τις δραστηριότητες ή τα προγράμματα πρόληψης (Pompidou Group on Prevention, 1998). 

Τούτες  οι γραμμές είναι ένα ακόμη κάλεσμα (ανάμεσα σε όλα τα άλλα που επιχειρούμε ως συλλογικότητα) προς όλους τους πολίτες που θεωρούν πως τους αφορά η υπόθεση της πρόληψης των εξαρτήσεων. Γνωρίζουμε καλά πως όσο η κοινωνία είναι παρούσα στο προσκήνιο και έχει λόγο στις αποφάσεις που την αφορούν, το ταξίδι στην πρόληψη μέσα στην κοινότητα θα έχει γερά εφόδια και πιθανότητες να ευδοκιμήσει.

* Για μια αναλυτικότερη παρουσίαση του έργου των Κέντρων Πρόληψης και των προτάσεων των εργαζομένων βλέπε στο «Κοινότητα, πρόληψη των εξαρτήσεων, Κέντρα Πρόληψης» που διανέμεται ελεύθερα στο www.prolipsiworkers.gr

                                                           Σπύρος Στογιάννης

*Κοινωνικός Λειτουργός- Επιστημονικό Στέλεχος Πρόληψης, Υπεύθυνος Παραρτήματος Αιγαίου του Σωματείου εργαζομένων στα Κέντρα Πρόληψης των Εξαρτήσεων & Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας.


Αναδημοσίευση από το ιστολόγιο Στην Πρέσσα

Παρασκευή 18 Νοεμβρίου 2016

Έκδοση του Σωματείου: «Κοινότητα, πρόληψη των εξαρτήσεων, Κέντρα Πρόληψης»



για μετάβαση στο βιβλίο πιέστε ΕΔΩ


ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΤΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ
ΤΩΝ ΕΞΑΡΤΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ
18/11/2016

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Έκδοση συλλογικού έργου: «Κοινότητα, πρόληψη των εξαρτήσεων, Κέντρα Πρόληψης»

Κυκλοφόρησε σε ηλεκτρονική μορφή το βιβλίο του Σωματείου των Εργαζομένων στα Κέντρα Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας, με τίτλο «Κοινότητα, πρόληψη των εξαρτήσεων, Κέντρα Πρόληψης».
Με το συλλογικό αυτό έργο Μελών του Σωματείου, διαθέσιμο στον ηλεκτρονικό σύνδεσμο http://prolipsiworkers.gr, θέτουμε σε δημόσια βάσανο την τεκμηρίωση της θέσης μας για τον ριζικό μετασχηματισμό των Κέντρων Πρόληψης και την ανάπτυξη της πρόληψης των εξαρτήσεων στην κοινότητα, σε ανταπόκριση προς τις κρίσιμες σημερινές συνθήκες και απαιτήσεις. Συγκεκριμένα, της θέσης μας για την ενοποίηση των Κέντρων Πρόληψης σε έναν σύγχρονο, ευέλικτο, και αυτόνομο δημόσιο φορέα, που θα συνεργάζεται από ισότιμη θέση με άλλους φορείς σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο για την πληρέστερη στήριξη όσων βρίσκονται στη χώρα.
Η θέση μας αυτή, αναλυόμενη και σε κείμενο εργασίας με τη νομοτεχνική πρότασή μας, έχει εγκριθεί κατά συντριπτική πλειοψηφία στις διαδικασίες του Σωματείου μας: από το 84,5% των συμμετεχόντων στις Συνελεύσεις μας Μαρτίου-Απριλίου 2016 και από το 81,6% των συμμετεχόντων στις Συνελεύσεις μας του Οκτωβρίου 2016.
Όσα το βιβλίο περιέχει, έχουν αναφερθεί και κατατεθεί εγγράφως στην εν εξελίξει ομάδα εργασίας για το θεσμικό πλαίσιο των Κέντρων Πρόληψης, στην οποία συμμετέχουν εκπρόσωποι του Υπουργείου Υγείας, του Υπουργείου Εσωτερικών, της ΚΕΔΕ, της ΕΝΠΕ, του ΟΚΑΝΑ, της ΕΕΤΑΑ και του Σωματείου μας.
Ευελπιστούμε αυτό το στιγμιότυπο της πολυετούς και πολύμορφης προσπάθειάς μας για «νέα πνοή» στην πρόληψη των εξαρτήσεων και την προαγωγή της ψυχοκοινωνικής υγείας να αποτελέσει αφορμή γόνιμου διαλόγου, που θα εμβαθύνει με τη ριζική αλλαγή του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας των Κέντρων Πρόληψης – διαλόγου αναλυόμενου σε ιδέες και πράξεις συμβολής στην υπόθεση της αυτονομίας του ανθρώπου μέσα από την επανασυγκρότηση των κοινοτήτων του.


Το Δ.Σ. του Σωματείου

Κυριακή 13 Νοεμβρίου 2016

Δελτίο Τύπου: Πολυτεχνείο και επίσκεψη προέδρου ΗΠΑ


ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΤΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ
ΤΩΝ ΕΞΑΡΤΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

13/11/2016

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Πολυτεχνείο και επίσκεψη προέδρου ΗΠΑ


«Η γη είναι δική μας».

Λέξεις. Σ’ ένα απ’ τα πανό του εξεγερμένου Πολυτεχνείου. Ανυπότακτοι Μεγαρίτες τις κουβάλησαν μέχρι εκεί μέσα απ’ τους αιώνες.

Στέκουμε μπρος σ’ όμοια κενά μ’ εκείνα που οι λέξεις ήρθαν τότε, μέσα τους να γεννήσουν. Κενά αλλιώτικα στις όψεις, μάλλον σκοτεινότερα με την έννοια όσων άστρων χάθηκαν και λείπουν τώρα που τα λαμπιόνια της εξαγορασμένης νυχτιάς  βραχυκυκλώνουν. 


Γι’ αυτό τις ίδιες λέξεις ξανακουβάλησαν ανυπότακτοι Χαλκιδικιώτες στις μέρες μας, θυμίζοντας την αιώνια πορεία, το αιώνιο χρέος.

Δεν έχουμε ξοφλήσει.

Θα ’μαστε στις εκδηλώσεις και στην πορεία του Πολυτεχνείου. Θα ’μαστε διάσπαρτοι και στις διαφορετικές πορείες [το ’καναν ξανά το θαύμα τους τα συνδικαλιστικά και κομματικά επιτελεία] διαμαρτυρίας στην επίσκεψη του προέδρου των ΗΠΑ σε τούτη την ανατιναγμένη γωνιά του κόσμου, στην επέτειο μιας εξέγερσης ενάντια σε αμερικανοκίνητη χούντα.  

Θα ’μαστε εκεί, γιατί οι λέξεις δεν είναι παίξε-γέλασε. Κάτω από κάποιες στέκεις και υπερασπίζεσαι ιερά και όσια.

Δεν έχουμε ξοφλήσει σαν άνθρωποι, σαν λαός, σαν χώρα.

Η γη είναι δική μας.


Το Δ.Σ. του Σωματείου

Σάββατο 12 Νοεμβρίου 2016

Επίκαιρο

Για την άμυνα της Άρνησης


φωτ.: Debbie Ann Caffery

Ένας άλλος τρόπος χειρισμού των δυσάρεστων εμπειριών είναι η άρνηση ότι αυτές όντως συμβαίνουν. Η άρνηση έρχεται στην επιφάνεια αυτόματα σε όλους του ανθρώπους και είναι η αρχική αντίδραση σε κάθε είδους καταστροφή. Όλοι οι άνθρωποι που πληροφορούνται για το θάνατο κάποιου σημαντικού τους προσώπου, αντιδρούν λέγοντας «Ω, όχι!». Αυτή η αντίδραση είναι η σκιά μιας αρχαϊκής διεργασίας που έχει τις ρίζες της στον εγωκεντρισμό του παιδιού, στον οποίο η εμπειρία κυριαρχείται από την προ-λογική πεποίθηση ότι «Αν αυτό δεν το παραδεχτώ, τότε δεν συμβαίνει».(…….) Άτομα για τα οποία η άρνηση συνιστά μια θεμελιώδη άμυνα, λειτουργούν σαν την Πολυάνα, την ηρωίδα του γνωστού μυθιστορήματος, που επιμένει ότι το καθετί είναι πάντοτε καλό και ο μόνος λόγος για τον οποίο συμβαίνει, είναι για το καλύτερο. Για παράδειγμα, οι γονείς ενός ασθενή μου συνέχιζαν να κάνουν παιδιά, παρά το γεγονός ότι τρία από αυτά είχαν πεθάνει από μια γενετική νόσο, την οποία θα αντιλαμβανόταν εύκολα κάθε γονέας που δεν βρίσκεται σε κατάσταση άρνησης. Οι συγκεκριμένοι γονείς αρνούνταν να θρηνήσουν για τα νεκρά παιδιά τους, αγνόησαν τα προβλήματα που αντιμετώπισαν οι δύο υγιείς γιοι τους, αρνήθηκαν να επικοινωνήσουν με κάποια συμβουλευτική υπηρεσία οικογενειακού προγραμματισμού και επέμεναν ότι η κατάσταση της ζωής τους ήταν θέλημα θεού, ο οποίος γνώριζε ποιο ήταν το καλύτερο για εκείνους. Εμπειρίες έκστασης και υπερβολικής χαράς, ιδιαίτερα σε καταστάσεις τις οποίες οι περισσότεροι άνθρωποι θα αντιλαμβάνονταν ως αρνητικές, θεωρείται ότι απεικονίζουν τη λειτουργία της άρνησης.

Πολλοί από εμάς χρησιμοποιούμε την άρνηση ορισμένες φορές για να κάνουμε τη ζωή μας λιγότερο δυσάρεστη, ενώ άλλοι χρησιμοποιούν αυτήν την άμυνα κατά κόρον σε συγκεκριμένες πτυχές της ζωής τους. Όταν κάποιος πληγώνεται σε μια κατάσταση στην οποία θεωρείται ότι δεν είναι πρέπον να κλάψει, τότε είναι πιο πιθανόν να αρνηθεί τα πραγματικά του συναισθήματα παρά να τα αναγνωρίσει και συνειδητά να αναχαιτίσει την αντίδραση του κλάματος. Σε καταστάσεις κρίσης ή άμεσης ανάγκης, η ικανότητα ενός ατόμου να αρνηθεί συναισθηματικά ότι η επιβίωσή του βρίσκεται σε κίνδυνο, μπορεί ακόμη και να του σώσει τη ζωή. Αυτό συμβαίνει διότι το άτομο μπορεί, επιστρατεύοντας την άρνηση, να ενεργήσει με έναν τρόπο που είναι αντικειμενικά ο πιο αποτελεσματικός και ηρωικός. Σε κάθε πόλεμο υπάρχουν ιστορίες ατόμων που παραμένοντας ψύχραιμοι σε απειλητικές και τρομακτικές καταστάσεις κατάφεραν να σώσουν τον εαυτό του και τους συντρόφους τους.

Από την άλλη πλευρά, η άρνηση μπορεί να οδηγήσει και στο αντίθετο αποτέλεσμα. Μια γνωστή μου αρνείται να κάνει την ετήσια εξέταση ανίχνευσης γυναικολογικού καρκίνου, σαν να μπορούσε να τον αποφύγει με κάποιο μαγικό τρόπο, αν μπορούσε να παραβλέψει αυτήν την πιθανότητα. Σύζυγοι που υφίστανται κακοποίηση από τους συντρόφους τους και αρνούνται την επικινδυνότητά τους, αλκοολικοί που επιμένουν ότι δεν αντιμετωπίζουν πρόβλημα με το αλκοόλ, μητέρες που αγνοούν τα αποδεικτικά στοιχεία ότι οι κόρες τους έχουν παρενοχληθεί σεξουαλικά, ηλικιωμένα άτομα που δεν σκέφτονται να σταματήσουν να οδηγούν παρά την προφανή αδυναμία του, όλα αυτά είναι μερικά μόνο παραδείγματα άρνησης στη χειρότερη μορφή της. Αυτή η ψυχαναλυτική έννοια έχει περάσει, λίγο ως πολύ, αναλλοίωτη στο καθημερινό μας λεξιλόγιο.(……..)

Ένα συστατικό της άρνησης μπορεί να ανευρεθεί στη λειτουργία των περισσότερων ώριμων αμυνών. Ας πάρουμε για παράδειγμα την ανακουφιστική πεποίθηση ότι το άτομο που σας απέρριψε, στην πραγματικότητα σας επιθυμούσε, αλλά δεν ήταν έτοιμο για μια πλήρη δέσμευση, όχι μόνο μαζί σας, αλλά και με οποιοδήποτε άλλο άτομο. Ένα τέτοιο συμπέρασμα συμπεριλαμβάνει και μια πιο εκλεπτυσμένη ενέργεια αιτιολόγησης, που ονομάζεται εκλογίκευση. Ομοίως, η άμυνα του αντιδραστικού σχηματισμού, κατά την οποία ένα συναίσθημα μετατρέπεται στο αντίθετό του (για παράδειγμα, το μίσος σε αγάπη), αποτελεί ένα συγκεκριμένο και πιο πολύπλοκο είδος άρνησης του συναισθήματος ενάντια στο οποίο αμύνεται ένα άτομο και όχι μία απλή άρνηση να βιώσουμε το εν λόγω συναίσθημα.
Η Νancy McWilliams Ph.D. στο βιβλίο “Ψυχαναλυτική Διάγνωση” των εκδόσεων ΙΨΥ.
Αναδημοσίευση από το Αερόστατο